Vrouwenvoetbal staat allang niet meer buitenspel
‘Damesvoetbal niet langer buitenspel’ kopt de Leidse Courant op 18 maart 1972. Het artikel, inclusief een aantal foto’s van voetballende vrouwen, maakt melding van de start van een eigen voetbalcompetitie voor vrouwen in de Leidse regio en beslaat ruim een halve pagina. Negentien teams, waarvan elf op zaterdag en acht op zondag, gaan vanaf eind maart in twee klassen met elkaar strijden op het voetbalveld. Deelnemende voetbalverenigingen zijn onder andere Alphia, RCL, Lugdunum, TAVV, Weteringse boys, Kickers, VVSB, VV Oegstgeest en UDO. De competitie kent andere spelregels dan bij de heren. Zo is er borstbescherming, zijn vrouwen met lang haar verplicht een band te dragen, wordt er gespeeld met bal nummer 4 en duurt een wedstrijd twee keer een half uur.
Commissie Damesvoetbal
In twee kleine artikelen is er aandacht voor een aantal leden uit de commissie damesvoetbal, die achter de organisatie van de voetbalcompetitie zit. De 28-jarige mevrouw van der Valk is de enige vrouw in de commissie. Ze heeft ervaring als voorzitter van de badmintonvereniging in Oegstgeest en voetbalt sinds kort voor VV Oegstgeest. ‘Ik ben niet bang om in de bagger te vallen’, zegt ze in het vraaggesprek. ‘Als je dat bezwaarlijk vindt dan moet je niet gaan voetballen. Dat hoort er gewoon bij.’ Ze is positief over de toekomst van het damesvoetbal (de term die toen nog gebruikelijk was) en maakt de vergelijking met het schaatsen: damesschaatsen heeft toch ook z’n tijd gehad om populair te worden? Voorzitter Dusee ziet ook een mooie toekomst weggelegd voor het damesvoetbal. ‘Ik kan zo een aantal namen opnoemen van verenigingen, die zich ook graag willen aansluiten, maar eerst de kat uit de boom willen kijken.’ Hij wijst ook op de keuze die voetbalverenigingen dienen te maken. ‘Het is kiezen of delen. Of het gaat ten koste van een junioren of seniorenelftal of geen dameselftal.’ Ondanks de veelbelovende start blijkt het in de daaropvolgende decennia nog lastig voor voetbalclubs om vrouwenteams te behouden, uit te bouwen en meidenteams op te starten. Dat merken ze ook bij VV Oegstgeest en UDO.
Geschiedenis
De geschiedenis van het vrouwenvoetbal bij VV Oegstgeest en UDO gaat terug tot begin jaren zeventig, het moment dat de KNVB vrouwenvoetbal officieel erkent. Bij VV Oegstgeest wordt het minimaal aantal van elf speelsters dan nog niet gehaald. Oud-speelster Tineke Strijk herinnert zich nog hoe in de week voor een wedstrijd speelsters vriendinnen of vrouwelijke familieleden moesten vragen om zo een volledig elftal te vormen. Bij UDO vindt op 8 september 1971 de officiële oprichting van de dames-afdeling plaats in de Rode Leeuw. In het voetbalseizoen 1972-1973 start Laurens Mouter als trainer van de twee dameselftallen die UDO dan heeft. De PABO-student geeft op dat moment al op woensdagmiddag voetbaltraining aan de jongste jeugd. ‘Voorzitter Kees van de Star kwam op een gegeven moment naar me toe met de vraag of ik ook de damesteams kon trainen. Daar was een probleem ontstaan. Ik heb gelijk ja gezegd onder voorwaarde dat ik ze twee keer per week mocht trainen. De achterliggende gedachte hiervan was niet zozeer dat ik persé vrouwen wilde trainen of een bepaald niveau wilde behalen. Nee het was toen puur een geldelijke kwestie want twee trainingen erbij leverde mij toch weer tien gulden extra op.’ De twee trainingsuren op wekelijkse basis betalen zich uit: het eerste team maakt enorme sprongen. Ook nieuwe aanwas zorgt voor extra versterking.
Benjamin van het team
Jeanette Juffermans was één van de eerste speelsters van VV Oegstgeest. In 1971 begint zij op 12-jarige leeftijd met voetbal. ‘In mijn tijd was voetbal niet erg in trek bij mijn leeftijdsgenoten. Bij gebrek aan een meidenteam werd ik daarom ingedeeld in een damesteam met allemaal twintigers en dertigers. Ik was echt de benjamin van het team en paste soms in de avonduren of in het weekend op kinderen van mijn medespeelsters’. Als haar team uit elkaar valt, stapt ze over naar ‘concurrent’ UDO. Daar maakt ze mee dat het eerste elftal in seizoen 1985-1986 het kampioenschap binnenhaalt en met platte kar door Oegstgeest wordt gereden. Op dat moment heeft VV Oegstgeest de ‘luxe’ dat een paar jaar daarvoor twee damesteams van LSVV, samen met hun trainer/coach Ed Kamerling, zijn overgekomen. Het levert de voetbalclub in één keer weer voetbalsters op nadat het vrouwenvoetbal even van het toneel was verdwenen. Voor beide clubs blijft het in de jaren daarna lastig om het vrouwenvoetbal uit te bouwen en naar een hoger niveau te tillen. Nog lastiger blijkt het om volwaardige meidenteams in de diverse leeftijdsklassen te krijgen.
Brede basis
Inmiddels zijn de tijden veranderd. De spelregels voor meiden- en vrouwenvoetbal zijn gelijk getrokken met de jongens en mannen. Maar dat niet alleen. Het vrouwenvoetbal zit al jaren in de lift, mede ingegeven door het Nederlands vrouwenelftal dat in 2017 Europees Kampioen werd. De ontwikkelingen zijn sindsdien snel gegaan, ook bij veel voetbalclubs in de Leidse regio en Duin- en Bollenstreek. FC Oegstgeest (de fusieclub van UDO en VV Oegstgeest) is daar een voorbeeld van. Het aantal meiden- en vrouwenteams is flink gegroeid. De club beschikt dit voetbalseizoen over maar liefst vijf volwaardige vrouwenteams en elf meidenteams. En dan is er nog een groep van acht meisjes in de leeftijd van 5 tot 7 jaar die meespelen bij de ukkies. Daarmee staat FC Oegstgeest regionaal gezien in de top wat betreft aantal voetballende meiden en vrouwen.
Vrouwenvoetbal reünie
Los van deze ontwikkelingen vond een aantal oud-speelsters het tijd om een vrouwenvoetbalreünie te organiseren. Het bestuur omarmde dit idee en hielp mee met de organisatie. Veel oud-speelsters kwamen op de reünie af die op zaterdag 13 april plaatsvond. Het clubgebouw van FC Oegstgeest was versierd met diverse voetbalshirts en foto’s van vrouwenteams uit een ver en recenter verleden toen er nog gespeeld werd voor UDO of VV Oegstgeest. Een paar speelsters van het eerste uur hadden plakboeken en schriftjes meegebracht met verslagen van voetbalwedstrijden en teamuitjes. Diverse herinneringen werden opgehaald van een bijzondere periode. Voorzitter Pepijn Hentenaar, die de officiële aftrap van de reünie deed, begon zijn speech met de woorden: ‘Meiden en vrouwen die voetballen hebben het hier goed’. Hij bedankte de oud-speelsters voor hun rol van destijds. ‘We mogen niet vergeten dat wij op de schouders staan van de pioniers die jullie allemaal zijn geweest. Dankzij jullie is het vrouwenvoetbal hier geworteld. Hoewel we mooie stappen hebben gezet leren we nog steeds om het meiden- en vrouwenvoetbal sterker te maken
Piramide
Hentenaar doelde daarmee op de piramide waar de club nu over beschikt. Door die brede onderlaag is het sinds dit seizoen mogelijk om ook selectietrainingen te organiseren. Hiervoor zijn speciale avonden georganiseerd. Verder kent de club sinds 2021 een hoofdsponsor voor het meiden en vrouwenvoetbal: WerkHart. Dit bouwbedrijf zet zich in om meer vrouwen tot de bouw aan te trekken. ‘Een logische stap om dat ook op het voetbalveld te doen’, aldus eigenaar Maurice Dijkstra, die zelf al sinds zijn zesde bij de voetbalclub speelt. Inmiddels voetballen zijn zoon en dochter er ook. Jeanette Juffermans en Laurens Mouter, beide nog steeds betrokken bij FC Oegstgeest, juichen de ontwikkelingen van het meiden- en vrouwenvoetbal bij FC Oegstgeest toe. ‘Mooi om hier zoveel voetbalsters te zien. Nu er ook selectietrainingen voor de meiden zijn, zorg je ervoor dat de beste speelsters bij elkaar komen. Daarmee gaat het niveau omhoog en als je hoog speelt kun je ook scouten. Het is belangrijk dat je meiden en vrouwen wat te bieden hebt en ze gelijk behandelt’, aldus Juffermans.
Toekomst
Het wordt in haar ogen tijd om volgende stappen te zetten, zoals bijvoorbeeld gelijke vergoeding voor trainers in het vrouwen- en herenvoetbal. ‘Ze doen hetzelfde werk maar krijgen nog niet hetzelfde betaald. Dat geldt ook voor aanstormende talenten: geef ze een contract. En zorg dat bij clubs ook de vrouwen selectieteams op trainingskamp gaan. Dat hoeft niet gelijk of altijd het buitenland te zijn.’ Een aantal aanstormende talenten van FC Oegstgeest is reeds gescout. In 2022 maakten onder andere Chaia Koller en Daniek Tiemersma de overstap naar een club in het betaald voetbal. Beide spelen nog steeds bij respectievelijk het selectieteam van Sparta en Feyenoord Jong vrouwen. Overigens zijn zij niet de eerste die hogerop hebben gespeeld. Oud-speelster Nancy de Graaf ging naar AZ en Kitty Susan naar ADO Den Haag. Ilse Witteman voetbalde bij zowel ADO Den Haag als Ter Leede, zij speelde ook jeugdinterlands en zeven interlands. En een aantal voetbalsters kwam uit voor de Leidse Dames Selectie, die later tot stand kwam. Zij fungeerden allemaal als rolmodel voor de meiden die daarna kwamen.
Samenvattend
Nu vijftig jaar later kunnen we wel met zekerheid stellen dat vrouwenvoetbal al lang niet meer buitenspel staat en een blijvertje is. Er is veel potentie, niet alleen bij de voetbalsters maar ook bij de clubs, om de komende jaren het niveau en de status van het vrouwenvoetbal verder uit te bouwen. De toekomst van het vrouwenvoetbal ziet er rooskleurig uit mits voetbalverenigingen bereid zijn extra stappen te zetten om het meiden- en vrouwenvoetbal tot volwaardige tak te laten uitgroeien. Daar liggen kansen en uitdagingen.
Dit artikel is gepubliceerd op Leiden Amateur Voetbal (april 2024).