Historische watertjes Haaswijk
Een tijdje terug wees iemand me op de watertjes in de wijk Haaswijk, toen ik vroeg naar een onbekende parel van het dorp. ‘Die zijn echt al meer dan vierhonderd jaar oud’ vertrouwde ze me toe. Ik heb altijd gedacht dat ze bedacht waren door projectontwikkelaars omdat een woonwijk er nou eenmaal mooier en aantrekkelijker uitziet als er tussen al dat steen ook ‘groene’ en ‘blauwe’ accenten te vinden zijn. Niets is minder waar. ‘Echte’ Oegstgeestenaren weten natuurlijk al lang dat deze watertjes er eerst waren, nog ver voordat de Van Eysingabrug werd aangelegd en de bouw van woonwijk Haaswijk begin jaren tachtig startte. Daar kwam ik zelf ook achter bij het zien van een luchtfoto uit 1979 van dit deel van Oegstgeest. Ik moest toch even twee keer kijken hoe het ook alweer zat en zocht driftig naar mijn oude huis, waar ik tot vijftien jaar geleden woonde. Even dacht ik goed te zitten met het plukje huizen op links maar dat bleek het gebied rondom het Groene Kerkje te zijn. Nee dit stukje Oegstgeest was nog poldergebied en daartussen zag ik de watertjes die een vierkant vormden met een begin- en eindpunt in het Oegstgeester Kanaal.
Hoogste tijd om deze parel eens nader onder de loep te nemen. Op aanraden van een kennis schakelde ik de hulp in van het Milieu Educatie Centrum (MEC) die een wandeling voorstelde. Op een dinsdagochtend ontmoette ik de twee enthousiaste vrijwilligers en startte mijn privé rondleiding. We volgden het spoor van de watertjes die nog afkomstig zijn van het oude veenweidegebied dat hier vroeger lag. Water en waterbeheer speelde in die tijd al een grote rol. Het was de periode vóór het graven van het Oegstgeester kanaal, toen de Vliet nog door Oegstgeest stroomde. Tijdens de wandeling werd ik gewezen op het hoogteverschil tussen boezemwater en de kreken en de vele duikers die ervoor zorgen dat het water met elkaar in verbinding blijft en uit kan monden in het kanaal. Ik kreeg te horen waarom juist aan de waterkant de wilg, es en els het zo goed doen, welke vogel- en insectensoorten het liefst in welke boom zitten en waar precies. Verhalen over de waterhoentjes, futen en meerkoeten die elk voorjaar in de historische watertjes elkaar het leven zuur maken om de verdeling en bescherming van de nesten. In de anderhalf uur durende wandeling werd mijn kennis bijgespijkerd over de hop, iep, braamstruik, haagwinden, winterjasmijn, liguster, hazelaar, gele dovenetel, veldesdoorn, taxus en nog veel meer planten en struiken die allemaal te vinden zijn rondom het water en op de dijkjes van dit kleine stukje Oegstgeest.
Deze historische watertjes spelen anno 2023 nog steeds een hele belangrijke rol in het waterbeheer. Alleen al om die reden raad ik aan om op 15 maart te gaan stemmen bij de waterschapsverkiezingen. Deze verkiezing blijft altijd wat onderbelicht maar de waterschappen vervullen een ontzettend belangrijke functie voor het onderhoud en beheer van de sloten, beken en rivieren in ons land. Daar plukken wij in Oegstgeest gelukkig nog steeds de vruchten van. Het mooiste is om deze parel eens van dichtbij te komen bekijken voor het geval je dat nog niet hebt gedaan. Wil je net als ik meer achtergrondinformatie dan raad ik de publieks-excursies van het MEC aan. Als je interesse hebt in hoe dit gebied zich in de loop der jaren heeft ontwikkeld, kijk dan eens op de https://www.topotijdreis.nl want daar vind je kaarten die tot tweehonderd jaar terug in de tijd gaan. Als je nog verder de geschiedenis in wilt duiken dan kun je terecht bij Erfgoed Leiden en omstreken. Mijn conclusie: deze onbekende parel verdient wat meer bekendheid.
Dit artikel is gepubliceerd in de Oegstgeester Courant (februari 2023).